با وجود این و با همه تاکیدی که کارشناسان بر تاثیرپذیری کودکان از چنین وسایلی دارند، در کشور ما هنوز هم اسباب‌بازی به‌عنوان یک وسیله لوکس، تزئینی و بی‌اهمیت تلقی می‌شود.
با این حال شاید شما از معدود والدینی باشید که وقتی قصد انتخاب اسباب‌بازی دارید، می‌خواهید بدانید چه معیارهایی برای خرید یک اسباب‌بازی مناسب برای کودکتان وجود دارد یا به عبارت دیگر، وسیله‌ای که کودکتان بیشتر اوقاتش را با آن پر می‌کند تا چه حد برای او مفید خواهد بود و آیا می‌تواند برای سلامت جسم و روان او مضر هم باشد؟
«امروزه استاندارد اسباب‌بازی‌ها توجه تمامی کشورها را به‌خود مشغول کرده است. این استانداردها دائما به روز می‌شود و آزمایش‌های زیادی روی آنها انجام می‌شود. در ایران، 3سال پیش موضوع استاندارد اسباب‌بازی به‌طور جدی مطرح شد. قبل از آن نیز مؤسسه استاندارد از آخرین استانداردهای اسباب‌بازی که کشور استرالیا تهیه کرده بود، استفاده کرد که در نتیجه این قانون مؤسسه استاندارد باید هم اسباب‌بازی‌های داخلی را زیرنظر می‌گرفت که مهر استاندارد دارند یا نه و هم اسباب‌بازی‌های وارداتی که کنترل کیفی آنها محرز شده باشد.» این جملات را محمدحسین فر‌جو، دبیر ستاد شورای نظارت بر اسباب‌بازی می‌گوید و ادامه می‌دهد: «در آزمایشگاه تست‌های مختلفی روی این اسباب‌بازی‌ها انجام می‌شود حتی از لحاظ به کار بردن رنگ و مواد این اقلام آزمایش می‌شوند و اگر میزان استفاده از این مواد از حد استاندارد بالاتر باشد از ورود آنها جلوگیری می‌شود.»
با این اوصاف، هر از گاهی هشدارهایی از سوی متخصصان اعلام می‌شود مبنی بر اینکه بعضی‌انواع اسباب‌بازی موجود در بازار خطرناکند و باید از آنها پرهیز کرد. مثل همین چند هفته پیش که یک متخصص چشم نسبت به خطرات استفاده از اسباب‌بازی‌های لیزری هشدار داد.
پرتوهای خطرناک
البته بحث وجود لیزر و ایمنی آن برای کودک در بعضی از اسباب‌بازی‌ها در حال حاضر از مسائلی است که کارشناسان نظرات مختلفی در مورد آن دارند. در حالی که تعدادی از چشم‌پزشکان معتقدند این لیزرها خطری برای چشم کودک ندارند چون از نوع لیزرهای کم‌توان هستند، یک متخصص لیزر در این مورد معتقد است که این لیزرها اگر به‌مدت زیادی به چشم تابانده شوند و به دفعات زیادی تکرار شوند، اثرات مخربی روی چشم می‌گذارند.دکتر رضا فکرآزاد در ادامه می‌گوید: «حتی اگر این لیزرها هیچ ضرری نداشته باشند، بهتر است به کودکانمان آموزش بدهیم که این پرتوها را مستقیما به چشم نتابانند. درست است که این اشعه در حد چند میلی وات و جزو لیزرهای کم‌توان است ولی شدتش بالاست.
شما حتی وقتی چند ثانیه داخل یک لامپ نگاه می‌کنید و بعد روی خود را بر‌می‌گردانید، تاثیر آن تا مدتی روی شبکیه چشم می‌ماند؛ با اینکه نور یک لامپ آن‌قدر شدت ندارد. در حالی که گروه مورد نظر ما یعنی بچه‌ها جزو گروه‌های پرخطر هستند و تاثیر این اشعه‌ها روی چشم آنها می‌تواند بسیار مخرب و برگشت‌‌‌ناپذیر باشد.»
وی با بیان اینکه بیشتر قسمت شبکیه که سلول‌های بینایی در آن قرار دارد دچار آسیب می‌شود، می‌گوید: «این لیزرها 4خصوصیت عمده دارند؛ تک‌رنگند، تک‌فازند، واگرا نیستند و شدت بالایی دارند. اگرچه تاکنون مورد خاصی از این آسیب‌ها مشاهده نشده ولی چون تعداد آنها در جامعه زیاد است بهتر است جانب احتیاط در نظر گرفته شود.»در مقابل، محمدحسین فر‌جو با اشاره به اینکه در بخشی از اسباب‌بازی‌ها مثل تفنگ‌ها از لیزرهایی برای نشانه‌گیری بهتر استفاده شده، می‌گوید: «از ورود این اسباب‌بازی‌ها جلوگیری شده ولی بعضی از وسایل که دارای پرتوی لیزرند و به‌عنوان اسباب‌بازی نیستند به‌عنوان سرگرمی استفاده می‌شوند که می‌توانند آسیب‌های جدی برای کودک به همراه داشته باشند.»البته به گفته کارشناسان آزمایشگاه ایمنی کودکان در مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی، لیزرهای به کار رفته در اسباب‌بازی کودکان از نوع لیزرهای باشدت پایین هستند که برای کودک نمی‌توانند آسیب‌‌زا باشند.
مونا نامجو، یکی از کارشناسان این آزمایشگاه در مورد این لیزرها می‌گوید: «در بحث استاندارد اسباب‌بازی‌های الکتریکی نوع لیزر به کار رفته بررسی می‌شود. این لیزرها در 4سطح هستند. نوعی لیزر LED که لیزر سطح یک است اصلا خطری ندارد و دارای شدت پایین است و فقط این سطح از لیزر قابل استفاده در اسباب‌بازی کودکان است.»
استانداردهای تعریف شده
در مورد نحوه به کار بردن استانداردهای تعیین شده برای تایید کردن یک اسباب‌بازی سالم، کارشناس آزمایشگاه ایمنی کودک می‌گوید: «ما اسباب‌بازی‌ها را براساس استاندارد جنرال ملی و بین‌المللی بررسی می‌کنیم.
این استانداردها فعلا براساس ایمنی، اسباب‌بازی‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهند و از لحاظ کیفی هنوز استانداردی وارد نشده است. آزمون‌های این استانداردها براساس رفتار کودک شبیه‌سازی شده است؛ یعنی رفتارهای درست که سازنده اسباب‌بازی آنها را پیش‌بینی کرده و رفتارهای نادرست که از طرف تولید‌کننده پیش‌بینی نشده‌اند؛ مثل پرت‌کردن، شکستن و... . بعد از انجام این آزمون‌ها اسباب بازی دیگر نباید برای کودک خطراتی از قبیل تیزبودن، سرعت بالا، احتمال خفگی یا جراحات چشمی داشته باشد.»
مونا نامجو در مورد موارد کاربرد این استانداردها می‌گوید: «درخصوص عنصرهای سنگین در اسباب‌بازی نیز این استانداردها به کار می‌رود. مواد به کار رفته در اسباب‌بازی چون با بدن کودک ممکن است تماس داشته باشند، اولا باید نو بوده و عاری از هرگونه آلودگی یا مواد بازیافتی باشند، دوم اینکه عناصر سمی و سنگین نباید در آن وجود داشته باشند. از نظر بعد الکتریکی این اسباب‌بازی‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرند که هیچ‌گونه حرارت بالا یا احتمال برق‌گرفتگی نداشته باشند.»
به گفته او در بحث استاندارد، نشانه‌های هشداری روی کالا بسیار مهم است چون با رشد سن، توانایی‌های حسی- حرکتی کودک هم رشد می‌کند و این برای والدین که اسباب بازی را خریداری می‌کنند بسیار مهم است.
